Hôm 28/2 (giờ Mỹ), một số người Mỹ gốc Việt và đại diện của
các tổ chức Đấu tranh Công lý cho Người Mỹ gốc Á (AAAJ) tuyên bố khởi
kiện ICE và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ vì vi phạm biên bản ghi nhớ giữa
Việt Nam-Hoa Kỳ.
Lý giải về đơn kiện này, anh Tùng
Nguyễn nói với Thùy Linh của BBC: "Chúng tôi muốn tòa phải can thiệp để
giải quyết vấn đề về biên bản ghi nhớ. Phía Việt Nam không nói gì về
việc sửa đổi, nhưng Mỹ lại muốn. Và trước khi thông báo có sửa đổi gì
thì họ đã bắt và trục xuất người rồi."
Sẽ bị ICE bắt giữ và trục xuất về Việt Nam
Anh Tùng đến Hoa Kỳ vào năm 1991, khi anh mới chỉ là một cậu bé 13 tuổi…
Nhưng
cuộc sống mới không dễ dàng, kèm theo đó là những vết thương chiến
tranh chưa bao giờ chữa lành lẫn những va chạm bất đồng về văn hóa ở
vùng đất mới khiến một cậu bé thiếu niên như Tùng không tránh khỏi việc
sa ngã.
Tùng (hàng đầu, đeo kính) đã có nhiều hoạt động giúp đỡ những cựu tù nhân gốc Á hoàn lương (Ảnh: FB TÙNG NGUYỄN)
"Khi
đến Mỹ, tất cả mọi thứ đều mới, văn hóa mới, ngôn ngữ mới, và chúng tôi
buộc phải làm quen và hòa nhập ngay lập tức. Cha mẹ quá bận rộn để kiếm
sống, đâu có ai có thể hiểu được những khó khăn, những vấn đề về tâm lý
mà những đứa trẻ như tôi gặp phải?" - Tùng kể lại.
Tùng
và các em trai phải đi thu lượm nhôm nhựa và làm những việc như lau
chùi trường học để phụ giúp gia đình. Nhưng rồi anh sa đà cùng một số
bạn bè bắt đầu đi ăn trộm, ăn cắp và các phi vụ trở nên mạo hiểm hơn.
Tháng
4/1993, khi Tùng 16 tuổi, trong một mâu thuẫn hiểu lầm, một người bạn
của Tùng vô tình đâm chết một người đàn ông. Dù không trực tiếp gây ra
cái chết của nạn nhân, Tùng đã cùng thủ phạm đe dọa tấn công nạn nhân,
khiến anh vẫn bị tuyên án 25 năm tù giam vì tội giết người và trộm cắp.
Đến
2011, sau 18 năm tù giam, Tùng được thống đốc bang California Jerry
Brown ân xá vì lý lịch cải tạo tốt. Và cũng kể từ đó anh luôn cố gắng nỗ
lực làm lại cuộc đời, trở thành một công dân tốt.
“Khi
đến Mỹ, tất cả mọi thứ đều mới, văn hóa mới, ngôn ngữ mới, và chúng tôi
buộc phải làm quen và hòa nhập ngay lập tức. Cha mẹ quá bận rộn để kiếm
sống, đâu có ai có thể hiểu được những khó khăn, những vấn đề về tâm lý
mà những đứa trẻ như tôi gặp phải?” - Tùng Nguyễn nói.
Từ
đó, Tùng trở thành người đại diện cho những tù nhân người Mỹ gốc Việt
khác hoàn lương như anh. Anh tham gia các hoạt động giúp đỡ họ tái hòa
nhập cộng đồng, và tìm kiếm việc làm.
Năm 2013,
anh được trao giải Anh hùng Thầm lặng từ Trung tâm Luật Giới Trẻ về
những hoạt động cộng đồng mà anh đóng góp. Dù vậy, theo anh Tùng, cuộc
sống của anh và rất nhiều cựu tù nhân người Việt gốc Mỹ khác vẫn như
những ngọn đèn treo trước gió.
Anh Tùng (trái) thường tich cực tham gia các hoạt động đấu tranh cho quyền lợi cộng đồng (Ảnh: TÙNG NGUYỄN)
ICE
[Cơ quan Kiểm sát Nhập cư và Hải quan Hoa Kỳ] ngày càng gia tăng bắt
giữ nhiều Việt kiều và trục xuất họ về Việt Nam. Đáng lẽ anh Tùng được
bảo hộ bởi Biên bản ghi nhớ giữa Việt Nam Hoa Kỳ, ký kết năm 2008, cam
kết Hoa Kỳ không được trục xuất những người Việt đến Hoa Kỳ trước năm
1995, kể cả khi người đó có lệnh trục xuất.
Tuy
nhiên, kể từ 2017, nhiều người Việt đột nhiên phát hiện người thân trong
gia đình bị ICE bắt giữ và trục xuất về Việt Nam, nơi họ không có bất
cứ người thân hay tài sản nào.
Điều này khiến
những người như Tùng luôn sống trong lo sợ. Kể từ khi ra tù, thẻ xanh
của anh bị thu hồi, và nhận lệnh trục xuất từ 2011, khiến anh rất có thể
trở thành một trong những đối tượng bị bắt giữ và trục xuất.
Kiện ICE và Bộ An ninh Nội địa
Anh
Tùng cho biết bà Phi Nguyễn, giám đốc pháp lý của AAAJ bang Atlanta,
kêu gọi các cộng đồng bị ảnh hưởng đâm đơn kiện đại diện tập thể này
(class-action lawsuit).
Năm ngoái, Trung tâm
Hành động Hỗ trợ Đông Nam Á (SEARAC) phát hiện có khoảng 95 người Mỹ gốc
Việt đã bị bắt giữ và bị thẩm vấn để trục xuất về Việt Nam, trong đó có
nhiều người đã đến Hoa Kỳ trước 1995.
Anh lo ngại, khi không có giấy tờ hay tài sản, những người bị trục xuất này sẽ khó có thể sinh sống ở Việt Nam.j
Anh Tùng và đại diện AAAJ tại buổi tuyên bố khởi kiện ICE và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ hôm 28/2 (Ảnh: AAAJ)
Bị cộng đồng thờ ơ, bỏ quên
Anh Tùng nói dù ngày càng có nhiều người Việt bị bắt giữ nhưng cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ vẫn rất thờ ơ, hờ hững.
"Tụi
tôi bị coi như cỏ rác, như tội đồ. Cộng đồng chỉ muốn ca ngợi những
người thành công, chứ không quan tâm đến người từng vi phạm pháp luật.
Nhưng chúng tôi đã trả giá cho những sai lầm bằng những năm tháng trong
tù rồi và tôi đang cố gắng làm một công dân tốt và đóng góp cho cộng
đồng" - Tùng nói.
"Người Việt ở đâu cũng vậy,
nên thông cảm cho những người như tôi. Tuổi trẻ ai cũng non dại hết,
quan trọng là mình đã học được gì từ những lỗi lầm của mình. Nếu tôi bị
bắt thì tôi phải xa vợ xa con, con tôi lớn lên không có cha, lỡ nó không
bình thường lại mắc sai lầm thì khác gì tôi ngày xưa?" - anh Tùng nói
về hoàn cảnh trớ trêu của mình.
Tùng được trung tâm Luật giới trẻ ở San Francisco trao giải “Anh hùng thầm lặng” vào năm 2013 (Ảnh: TÙNG NGUYỄN)
Anh nói anh là một trong những đối tượng dễ bị ICE nhắm vào nhất, nhưng anh nói anh vẫn lựa chọn việc lên tiếng.
"Tôi
có thể trốn chạy, sống âm thầm, nhưng tôi vẫn quyết định lên tiếng vì
bao nhiêu người, gia đình có thể bị tan vỡ vì vấn đề trục xuất này. Tôi
sẽ đứng ra thế mạng, để chia sẻ cảnh báo cho cộng đồng" - anh nói.
Anh Tùng nói anh hiểu rõ những ngày tháng tự do của anh đang thu ngắn dần.
"Tôi mong mọi người đừng trốn tránh nữa, nên đi tìm nhóm hỗ trợ giúp đỡ những người như tôi" - Tùng nói.
Theo
Cục Điều tra dân số, hiện có khoảng 1,3 triệu người nhập cư gốc Việt
sinh sống tại Hoa Kỳ. Theo đơn khởi kiện, khoảng 8.000 đến 10.000 trong
số đó có lệnh trục xuất, có nguy cơ sẽ bị bắt giữ.
Thùy Linh
