Bắc Kinh có thể đã loại bỏ một số cam kết khỏi dự
thảo thỏa thuận thương mại trong cuộc họp giữa Phó thủ tướng Lưu Hạc và
hai quan chức Mỹ.
 |
|
Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc (phải) và Bộ trưởng Thương mại Mỹ Steven Mnuchin tại Bắc Kinh hồi tháng ba. Ảnh: Reuters.
|
Trong cuộc gặp ngày 30/4, Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc đưa ra một
yêu cầu bất thường với Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer và Bộ
trưởng Thương mại Mỹ Steven Mnuchin, những người đến Bắc Kinh để đàm
phán nhằm đưa ra thỏa thuận chấm dứt chiến tranh thương mại giữa hai nền
kinh tế lớn nhất thế giới.
Ông Lưu muốn nói chuyện riêng với hai quan chức cấp cao của Mỹ. Ba người
tách khỏi nhóm đàm phán, vào một căn phòng nhỏ và họp trong gần một
giờ, chỉ một phiên dịch viên tiếng Trung đi cùng họ.
Khi rời khỏi phòng, các quan chức không họp hay ra chỉ thị nào với các
trợ lý. Gương mặt họ nghiêm nghị và có vẻ ảm đạm. Các trợ lý cảm giác có
điều gì đó không ổn, không ai dám hỏi tại sao.
5 ngày sau, cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung tưởng chừng suôn sẻ đã
chuyển hướng đột ngột. Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 5/5 tuyên bố trên
Twitter rằng Mỹ sẽ tăng thuế từ 10% lên 25% đối với 200 tỷ USD hàng hóa
Trung Quốc từ ngày 10/5.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc cảnh báo Mỹ rằng động thái nâng thuế sẽ
khiến cho việc đạt được thỏa thuận trở nên khó khăn hơn. Ngày 13/5, Chủ
tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thảo luận với 24 thành viên Bộ Chính trị
Trung Quốc về các yêu cầu của Mỹ. Bộ Chính trị Trung Quốc cho rằng người
Mỹ đã đi quá xa và Trung Quốc không thể nhượng bộ. Bắc Kinh ngày 13/5
đáp trả bằng cách tăng thuế đối với 60 tỷ USD hàng Mỹ từ ngày 1/6.
Cuộc gặp riêng giữa ông Lưu và hai quan chức Mỹ có thể là mấu chốt dẫn
đến bế tắc trong đàm phán. Washington cáo buộc Bắc Kinh rút lại vào phút
chót những cam kết quan trọng nhất trong bản dự thảo dài 130 trang mà
hai bên đã nhất trí. Tài liệu được phía Trung Quốc trả về cho Mỹ bị rút
xuống còn 103 trang.
Chính quyền Trump yêu cầu Bắc Kinh có biện pháp mạnh mẽ hơn với hành vi
vi phạm sở hữu trí tuệ nước ngoài và ra quy định nghiêm khắc hơn để ngăn
chặn việc ép doanh nghiệp nước ngoài chuyển giao công nghệ quan trọng
cho doanh nghiệp Trung Quốc. Washington cũng muốn Bắc Kinh thay đổi luật
an ninh mạng.
Trong khi đó, Bắc Kinh nói rằng cách mô tả này là "không trung thực và
cố tình gây hoang mang". 5 ngày sau khi đòn áp thuế của Mỹ đi vào hiệu
lực, Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc nêu ba lý do họ thay đổi cam kết
là Washington từ chối dỡ bỏ toàn bộ thuế quan với Bắc Kinh; Mỹ yêu cầu
Trung Quốc mua số lượng sản phẩm không hợp lý; Trung Quốc coi ngôn từ
trong dự thảo là "không cân bằng", ảnh hưởng đến chủ quyền của Trung
Quốc.
Hai nguồn tin Trung Quốc giấu tên nói rằng nỗ lực đàm phán gặp trở ngại
vì Mỹ "liên tục bổ sung yêu cầu mới trong giai đoạn cuối của cuộc đàm
phán" và "một số yêu cầu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định chính trị
và xã hội của Trung Quốc". Bắc Kinh rất tức giận về đòn tăng thuế của
Washington và cho rằng Mỹ tìm cách đổ lỗi cho Trung Quốc.
Nguồn tin Trung Quốc cũng tiết lộ một số lĩnh vực chính mà hai bên không
thể đồng ý. Washington yêu cầu Bắc Kinh "mở hoàn toàn mạng Internet"
của mình và nới lỏng các biện pháp kiểm soát, trong đó có quy định buộc
các công ty điện toán đám mây nước ngoài lưu trữ tất cả dữ liệu tại
Trung Quốc.
"Trung Quốc chỉ có thể đồng ý mở có chọn lọc một số phần. Mở hoàn toàn Internet là điều không thể", nguồn tin cho biết.
Một điểm khác khiến hai bên tranh cãi là số lượng sản phẩm Mỹ yêu cầu
Trung Quốc phải mua hàng năm. "Mỹ muốn Trung Quốc nhập khẩu thêm 100 tỷ
USD hàng hóa mỗi năm. Rất khó để đạt được điều đó ngay lập tức", nguồn
tin Trung Quốc cho biết. Năm ngoái, Mỹ xuất khẩu 120,3 tỷ USD hàng hóa
sang Trung Quốc, giảm 7,4% so với năm 2017. Trong khi đó, nước này nhập
khẩu 539,5 tỷ USD hàng Trung Quốc, tăng 6,7% so với năm trước.
Hai bên cũng không thể đồng ý về vấn đề tiền tệ. Mặc dù Bắc Kinh chấp
nhận nguyên tắc rằng họ không nên ghìm giá đồng tiền để đạt được lợi thế
thương mại (đồng Nhân dân tệ yếu đi có thể giúp Trung Quốc xuất khẩu
được nhiều hàng hóa hơn, vì giá rẻ hơn nếu tính theo USD), họ muốn có
quyền kiểm soát linh hoạt để đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính.
Trong khi đó, Mỹ muốn một hệ thống đi vào khuôn khổ rõ ràng để không xảy
ra tình trạng thao túng tiền tệ.
Các nhà đàm phán Mỹ còn yêu cầu phải có cơ chế để theo dõi, đảm bảo
Trung Quốc sẽ thực hiện cam kết. Họ muốn thỏa thuận có quy định rằng Mỹ
có thể áp thuế đối với các sản phẩm của Trung Quốc nếu không hài lòng về
tiến trình thực hiện cam kết của Bắc Kinh. Một số luật của Trung Quốc
cũng cần phải sửa để đáp ứng các yêu cầu này. "Những điều này là không
thể chấp nhận được đối với phía Trung Quốc", nguồn tin Trung Quốc nói.
"Để đạt được thỏa thuận, cả hai bên đều cần nhìn nhận vấn đề từ góc độ
của bên kia. Người Mỹ phải hiểu rằng Trung Quốc cần có thời gian để thực
hiện những thay đổi này. Nếu Mỹ không chấp nhận điều đó và yêu cầu
Trung Quốc thay đổi ngay lập tức thì không có cách nào chúng ta có thể
tiếp tục đàm phán", người này nói thêm.
Phương Vũ (Theo SCMP)
